پیش نشست نخستین جشنواره بین المللی تمدن نوین اسلامی؛
عرضه راهکارها و پیشنهادها برای ایجاد شبکه تجارب تمدن اسلامی
به گزارش دکور پرداز، با برگزاری پیش نشست اولین جشنواره بین المللی تمدن نوین اسلامی، راهکار ها و پیشنهادات برای ایجاد شبکه تجارب تمدن اسلامی عرضه شد تا مسیر رسیدن به این مهم، هموار شود.
به گزارش دکور پرداز به نقل از ایسنا، در این جلسه که با حضور حجت الاسلام والمسلمین محمدمهدی ایمانی پور، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد، ابوالحسن خلج منفرد، مدیرکل همکاریهای علمی و دانشگاهی به اهمیت برگزاری جشنواره بین المللی تمدن نوین اسلامی پرداخت و اظهار داشت: سابقه مباحث تمدنی در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، از سال ها قبل آغاز شد. اما در دوره کنونی مدیریت سازمان مبحث تمدن اسلامی یکی از مهم ترین و اولین برنامه های مهم، در نظر گرفته شد. بر همین اساس، شورای سیاستگزاری این جشنواره شکل گرفت و دبیرخانه آن آغاز به کار کرد.
وی ادامه داد: سه هدف برای جشنواره بین المللی تمدن نوین اسلامی پیشبینی شده است. ابتدا مطالعه و شناسایی آن چه در ایران و بخشی از کشورهای اسلامی در مبحث تمدن نوین اسلامی شکل گرفته است، مدنظر این رویداد است. پس از شناسایی، معرفی و تشویق کنشگران، فعالان و مؤسساتی که به این مورد می پردازند در دستور کار قرار خواهد گرفت. نتایج برگزاری این جشنواره هم منتشر خواهد شد تا کشورهای اسلامی را تشویق نماییم که این مورد با جدیت دنبال شود تا شبکه سازی برای این مورد مهم، با محوریت جمهوری اسلامی ایران شکل بگیرد.
خلج منفرد در رابطه با محورهای این رویداد، اظهار نمود: در مورد محور مطالعات نظری و پژوهش های تمدنی در کشورهای اسلامی، قرار شد آثار و تولیدات کشورهای اسلامی در مورد پژوهش و مطالعه تمدن اسلامی منتشر شود. همچنین، مراکز فعال و افراد معرفی شوند. از طرف دیگر، مراکز آموزشی و الگوهای آموزشی که در کشورهای اسلامی صبغه تمدنی دارند و در تراز تمدنی هستند، مورد بررسی قرار گیرند. هنر و هنرمندان اسلامی که آثار اسلامی با صبغه تمدنی تولید می کنند هم معرفی خواهند شد.
وی گستره جشنواره بین المللی تمدن نوین اسلامی را در دوره نخست، کشورهایی همچون پاکستان، ترکیه، مالزی، مصر، تونس، عراق، عربستان سعودی و اندونزی نام برد و افزود: با عنایت به گستردگی این کار، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به تنهایی از عهده کار نمی آمد. ازاین رو به سراغ مؤسسات و نهادهای حرفه ای رفتیم که از این میان، جامعة المصطفی، مؤسسه باقرالعلوم(ع) و حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی مقرر است در قسمت پژوهش، آموزش و هنر، ما را یاری کنند.
تمدن نوین اسلامی با گفتمان انقلاب اسلامی گره خورده است
حجت الاسلام حبیب الله بابایی، رئیس پژوهشکده علوم اجتماعی و علوم تمدنی دفتر تبلیغات اسلامی هم در این جلسه به مرور اندیشه ها و نگاههای تمدنی در جمهوری اسلامی ایران پرداخت و اظهار داشت: گفتمان تمدن نوین در ایران با گفتمان انقلاب اسلامی گره خورده است. در فضاهای مختلفی که در کشور کارهای مطالعاتی می شود، چالش هایی در مورد تمدن نوین اسلامی وجود دارد؛ همان چالش هایی که در مورد حکومت اسلامی قبل از اینها وجود داشته است.
وی افزود: مؤسسات مختلفی در زمینه کارهای نظری و مطالعات تمدنی فعالیت نموده اند تا به سمت دستیابی الگوهای عملیاتی تمدنی، حرکت کنند. همینطور مطالعات تمدنی با رویکرد علم یا با مبحث مهدویت انجام شده است و در همین راستا، سامانه هایی هم تشکیل شده اند تا فعالیتهایی که در مورد تمدن اسلامی انجام شده است را ارائه نمایند.
این پژوهشگر علوم دینی، ضمن اشاره به شکل گیری حلقه قرآن و تمدن آفرینی در کشور، توضیح داد: نزدیک یک دهه است که این مطالعات شروع شده است و بزودی مجموعه هایی منتشر خواهد شد که در واقع، شروع مطالعات راهبردی تمدن اسلامی شمرده می شود.
بابایی افزود: در رابطه با تمدن نوین اسلامی، گفت وگوهای زیادی انجام شده است اما به ندرت با رویکرد تمدنی به موضوعات اساسی جهان اسلام پرداخته ایم. بعنوان مثال در مورد مهاجرت، جمعیت، سلامت و ورزش تحلیل تمدنی نداریم. حدودا ۱۵ کلان مسأله دراین زمینه داریم که نیاز است با رویکرد تمدنی به آن ورود نماییم.
وی با تاکید بر این که حل مشکلات و پیشگیری از صدمه ها، نقطه عطف در راه رویکرد تمدنی به حساب می آید، افزود: الان پنجاه استاد دانشگاه در حوزه های مختلف تمدنی تدریس می کنند. با گامی که در جشنواره بین المللی تمدن نوین اسلامی برداشته می شود این قبیل فعالیت ها را سرعت می بخشد و ثمربخش خواهد نمود.
تمدن ها به واسطه زیبایی پدید می آیند
سجاد صفار هرندی، عضو هیأت علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی هم در ادامه این نشست، با اعلان اینکه سه عنصر و رکن اساسی تمدن ها را می سازد، افزود: جایی تمدن ممکن و میسر می شود که همزمان با ظهور و بروز و انباشتی از قدرت، با مفهوم و زیبایی مواجه باشیم. بدون هر یک از این رکن ها و مزیت ها و اصل اساسی، کمیت تمدن و مدنیت لنگ خواهد زد.
وی با تاکید بر اینکه، زیبایی یکی از مهم ترین چیزهایی است که به واسطه آن، تمدن ها پدید می آیند. بسط پیدا می کنند. از خود نقشی و یادگاری بر جای می گذارند. بیشتر از همه قلمروهای انسانی، مقوله هنر است که با زیبایی ارتباط تنگاتنگ دارد.
صفار هرندی همچنین، ابراز کرد: در پیشینه تمدن اسلامی در قرون نخستین، شاهد این هستیم که در کنار دستاوردهای معرفتی و اجتماعی و فنی که تمدن اسلامی را رقم زد، ظهور و بروز این روح و شیوه جدید بودن را در نگاره ها و بناها و معماری مسلمین، نقش و نگارها، در هنر غنی خوشنویسی، شعر، ادبیات و امثال اینها شاهد بودیم. می خواهیم آن گذشته را بازیابی نماییم به واسطه همین یادگارهای هنری و میراث هنری که اتفاق می افتد.
عضو هیأت علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی افزود: حسب وظیفه ای که از جانب سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به مجموعه ما واگذار شد بحث شناسایی و معرفی چهره ها و نهادها و آثار در ارتباط با تمدن نوین اسلامی به عهده پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی قرار گرفت. در جست وجوی اولیه، با مشورت صاحبنظران، از میان کشورهای اسلامی ۹ کشور که در بعضی رشته ها و سنت های هنری ریشه دار هستند و شاهد زیست بوم ها و میدان های هنری زنده و پویا در آنها هستیم، برگزیده شدند و مطالعه ما بر اینها متمرکز شد. پاکستان، اندونزی، مالزی، ترکیه، عراق، لبنان، سوریه، مصر و ایران، کشورهایی بودند که مورد بررسی قرار گرفتند.
وی در رابطه با هنرهایی که در کشورهای مختلف بررسی گردید، اظهار نمود: معماری، خطاطی، طراحی مد، شعر، داستان، سینما، نقاشی و نگارگری عرصه هایی بود که ظهور و بروز تمدن نوین اسلامی را در آن ردیابی کردیم. این هنرها، بین سنت های هنری ریشه دار جهان اسلام و پیشیه غنی دارند و در کنار اینها اندیشه اسلامی و خیال برآمده از امر قدسی برخوردار از معنویت اسلامی در حوزه های معاصر هم ردیابی شد.
صفار هرندی ضمن اشاره به این که مسیری برای کشف و شناسایی هنرمندان جهان اسلام مشخص شد، افزود: اشخاص و افرادی که دارای خبرگی بودند و شناخت نسبت به این عرصه داشتند و منابع مکتوب شناسایی شد. از طرف دیگر، نهادها و سازمان هایی که بر حسب مأموریت و وظیفه سازمانی رصد و پیگیری هایی در حوزه های تمدنی دارند، مورد ارزیابی قرار گرفتند.
عضو هیأت علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی در ادامه بیان نمود: از منابع مکتوب، سایت بانک داده، جشنواره و مسابقات، مجلات، رساله ها، کتاب ها، هوش مصنوعی و جشنواره ها استفاده کردیم. در کنار اینها، در گفتگو با اشخاص حقیقی همچون سفرا و رایزنان فرهنگی، اساتید و صاحب نظران، محققین و پژوهشگران، هنرمندان بین المللی و فعالان بین المللی، از ایشان کمک و مشورت گرفتیم. توجه ویژه ای هم به سازمان ها و نهادهای مرتبط صورت گرفت.
صفارهرندی در رابطه با شاخصه های ارزیابی مقدماتی آثار هنرمندان اظهار داشت: آثاری در کشورهای مختلف که آرمان ها و ارزش های اسلامی همچون یکتاپرستی، عدالت خواهی، ظلم ستیزی و... در آنها تجلی دارد، آثاری که در ارتقای معنویت و اخلاق اسلامی در جوامع اسلامی نقش دارد، آثاری که پیام وحدت اسلامی و انسجام امت اسلامی را تبلیغ می کنند، آثاری که جلوه ها و ارزش های سبک زندگی اسلامی را عرضه می کنند و آثاری که جلوه های زیباشناسی حقیقی و فطری بشر را منعکس می کنند، صورت بندی شدند و آثاری که دو تا سه محور از این خصوصیت ها را داشت، انتخاب کردیم.
کار علمی بی حاشیه است
همچنین، حجت الاسلام حسن رضایی از پژوهشگران جامعةالمصطفی در این جلسه با نگاهی مراکز آموزشی برتر حوزه مطالعات تمدنی در جهان اسلام اظهار نمود: از دستاوردهای پرارزش انقلاب اسلامی توجه گسترده به پژوهش و آموزش در این حوزه می باشد. این جشنواره می تواند حلقه وصل و عامل هم افزایی مباحث تمدنی در سطح بین الملل باشد.
وی با بیان اینکه، کار علمی بی حاشیه است، اضافه کرد: در تعریف سنتی از مسائل تمدنی و عوامل تمدنی در جهان اسلام، نظریه ابن خلدون مطرح بوده است. دلایل و عوامل تمدن از نظر ابن خلدون عبارتند از عصبیت، دولت، نهادهای اجتماعی- اقتصادی، خیر عموم.
این پژوهشگر حوزه علوم دینی، با تاکید بر این که هر کار تمدنی یک نقطه کانونی می خواهد و بدون حکومت نمی توان یک تمدن ساخت، افزود: با این رویکرد، ما شاخصه های تمدنی را با گفتمان جدید مدرنظر داریم که مبتنی بر ارزش های انسانی و فطری است که قابل فهم عموم بوده و برای تمامی انسان ها جذاب است.
رضایی افزود: گفتمان جدید تمدنی، باید عقلانی و فارغ از تعصبات باشد. این گفتمان، باعث رفاه و آرامش زا است. ضمن عدالت گرا بودن، باید سعادت بخش هم باشد.
وی با اعلان اینکه برداشت ها و دیدگاه ها از مفهوم مطالعات تمدنی دارای متفاوت می باشد، ابراز کرد: آن چه در جریان است، بیشتر به تلاش هایی در حوزه تمدن می ماند تا یک کار و حرکت تمدنی. مثلاً در ترکیه جهت گیری به سمت احیای امپراتوری عثمانی است. در کشورهای عربی، ناسیونالیسم عربی دنبال می شود. در کشورهای جنوب شرق آسیا، اهتمام بر نقد علوم اجتماعی مدرن است.
رضایی بیان نمود: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی می تواند نقش محوری در زمینه تمدن سازی داشته باشد.
ترکیه رقیب جدی ما در تمدن سازی است
رسول نوروزی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ دفتر تبلیغات اسلامی در قم دیگر سخنران این نشست بود که با مروری بر اندیشه ها و نگاههای تمدنی ترکیه، ابراز کرد: اهمیت کشور ترکیه در اینست که این کشور در لبه مواجهه با تمدن غرب است. آنها، تجربیات تاریخی شبیه ایران دارند.
وی افزود: آنها در دوره بحران هویت تاریخی شان، متوجه شدند که غرب به غیر از نیروی نظامی متفاوت، نیروی آموزشی متفاوتی دارد. ازاین رو آغاز به اقتباس از آنان کرد. اصلاحات مختلف دیگری انجام داد. مثلاً آنها قبل از ما، مشروطه و دارالفنون داشتند، اما به جایی رسیدند که متوجه شدند هر چه به سمت غربی شدن می روند، تهی تر می شوند. ازاین رو موجی از مطالعات تمدنی در این کشور شروع شد. در بررسی پنج سال گذشته، شاهد می باشیم که بالای صد اثر با کیفیت در حوزه تمدن سازی، تولید کرده اند.
نوروزی با بیان اینکه، جشنواره بین المللی تمدن نوین اسلامی، به افکار عمومی در ایران می گوید که در پروژه تمدن سازی، منحصر به فرد نیستیم، اضافه کرد: تمدن سازی صرفاً یک پروژه دولتی و حکومتی نیست بلکه یک خواست اجتماعی است و در کشورهای دیگر هم این خواست وجود دارد. واژه تمدن ابعاد انضمامی دارد و کشورها برای متمایز شدن خود از دیگری و دیگر بودها تلاش می کنند.
این پژوهشگر همچنین، اظهار داشت: پروژه تمدنی در ترکیه، جدی است و جذاب تر آن است که ما در راه تمدن سازی، دولت گرا هستیم اما در ترکیه از درون الهیات اجتماعی به سمت تمدن رسیده اند. ازاین رو ترکیه را یک رقیب جدی تمدنی می توانیم به حساب آوریم. ازاین رو، این جشنواره می تواند ایده های زیادی برای تطبیق تمدن ها مطرح کند.
یکی از پرسش های تمدنی اینست که چرا مشکل داریم
مختار شیخ حسینی، پژوهشگر حوزه جهان عرب هم در قسمت دیگری از این نشست، با مروری بر اندیشه ها و نگاههای تمدنی در آفریقای عربی، مصر، تونس، عربستان و عراق، اظهار داشت: معاصرت در جهان عرب با مبحث تمدنی شکل گرفت. حمله ناپلئون به مصر، نخستین مواجهه انسان مسلمان عرب با رقیب تمدنی خودش بود. نتایج حمله ناپلئون فقط مبحث سخت افزار جنگی نبود بلکه اندیشه ها و کتاب هایی که از این طریق وارد جهان عرب شد، آنها را دستخوش تغییر نمود.
وی، نسل تمدنی در جهان عرب را به سه بخش تقسیم کرد و اضافه کرد: نسل اول تمدنی، در دوره ای شکل گرفت که با استعمار سخت مواجه بودند و راهکار تمدنی عرضه کردند. در قرن بیستم نسل دوم به صورت آکادمیک مبحث تمدن سازی و علل عقب ماندگی و راهکارهای آنرا پیگیری می کنند. نسل سوم هم، از دهه ۶۰ میلادی و از دانشگاه های آنان آغاز می شود و در پارادایم تمدنی، دغدغه ها را از راه علوم سیاسی را دنبال می کند.
این پژوهشگر، با تاکید بر اینکه، اندیشمندان بزرگ جهان عرب، مشکل جهان اسلام را مشکل تمدنی می دانند، افزود: یکی از پرسش های تمدنی اینست که چرا مشکل داریم. بر همین اسا، پروژه اسلامی سازی علوم از دهه های پیش، در کشورهای عربی مورد پیگیری قرار|گرفت. بنا براین، میتوان اظهار داشت که جهان عرب، به لحاظ ادبیات تمدنی غنی تر از ایران است. اما ایران به لحاظ عملی، پیشرفت های قابل ملاحظه تری داشته است. ازاین رو، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، می تواند حلقه وصل با اندیشمندان این عرصه در جهان عربی است.
شیخ حسینی ضمن اشاره به اینکه، در جهان اسلامی، بحران گفتگو وجود دارد، اظهار نمود: باید توجه داشت که جهان عرب آینه ای برای ایران است؛ چونکه آنها فعالیت هایشان را در حوزه تمدن سازی، چند دهه زودتر آغاز کرده اند.
شایان ذکر است، در جهت برگزاری اولین جشنواره بین المللی تمدن نوین اسلامی با محوریت (در مسیر شبکه تجارب تمدن نوین اسلامی)، پیش نشست اول آن با مبحث «مروری بر اندیشه ها و نگاههای تمدنی در ۸ کشور اسلامی» امروز، ۲۰ اسفندماه به میزبانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و با همکاری مشترک جامعة المصطفی(ص) العالمیه، حوزه هنری انقلاب اسلامی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.
منبع: دكور پرداز
مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب